Przyczyny powstawania szumów usznych mogą być bardzo prozaiczne i łatwe w wyleczeniu (jak np. zalegająca w przewodzie słuchowym woskowina), ale równocześnie szumy mogą być spowodowane przez wiele poważnych chorób (m. in. nadciśnienie tętnicze, choroba Maniere'a, stwardnienie rozsiane) i bardzo trudne do zdiagnozowania.

Diagnostyka szumów usznych jest bardzo złożona. Kompleksowe podejście ma za zadanie wyeliminowanie patologii np.:procesów zapalnych czy rozrostowych i podjęcie odpowiedniego leczenia. Aby móc rozpocząć leczenie konieczna jest wizyta w renomowanym gabinecie protetycznym. Pierwszym etapem postępowania z pacjentem z szumami usznymi jest przeprowadzenie dokładnego, ukierunkowanego wywiadu. Drugi etap to przeprowadzenie koniecznych badań z zakresu otolaryngologii i audiologii. U części chorych z szumami usznymi może występować niedosłuch. Badanie częstotliwości i natężenia szumu usznego metodami audiometrycznymi jest pomocne w zdiagnozowaniu problemu. Niektóre choroby charakteryzują się szumem określonej częstotliwości, np. w chorobie Meniere'a szum ma średnio częstotliwość 320 Hz.
Czasem niezbędne okazują się dodatkowe badania laboratoryjne, radiologiczne oraz konsultacje internistyczne, neurologiczne a nawet psychiatryczne.